PRIVATISERING

Voordat het verkiezingsgeweld losbarst, de gemeenteraadsverkiezing is al volgend voorjaar, voordat dus de aandacht helemaal daardoor wordt opgeslokt, nog even dit.

Met tussenpozen melden de media hoe er steeds meer dompers komen op de vreugde over privatisering van nutsbedrijven. Het leek allemaal zo prachtig met die privatisering, maar de praktijk pakt anders uit. De eerste Nederlandse energiebedrijven staan alweer op omvallen, las ik ergens deze week.
Eerder al was er aandacht voor de privatisering van waterleidingbedrijven. In Nederland zijn ze nog in overheidshanden, maar in Portugal, bijvoorbeeld, zijn ze voor een deel al in particuliere eigendom. En niet in Portugese, maar in buitenlandse handen. Een waterbedrijf in een voorstad van Lissabon werd om de gemeentekas op orde te brengen verkocht aan een Frans bedrijf. De gemeente is daarmee nog steeds niet boven jan, maar de drinkwaterprijzen komen al in de buurt van de prijzen van het flessenwater in de supermarkt en het eind van de prijsstijging is nog niet in zicht, want het bedrijf is intussen doorverkocht aan een Chinese handelsfirma. Het is dan ook geen wonder dat de Portugezen de straat op gaan om te betogen tegen verdere vervreemding van hun drinkwatervoorziening.

Wie al wat langer met mij meeleest, weet dat ik nog nooit een goed woord heb overgehad voor de verkoop van nutsvoorzieningen. Van de veel geroemde concurrentie die het beste product tegen de laagste kosten zou opleveren, is niet veel terecht gekomen: de consument die niet overstapt naar een andere nutsleverancier merkt weinig van lagere prijzen, de overstappers krijgen een eenmalige overstapbonus en het jaar erna weer een gewone, hoge energierekening, en in plaats van in de overheidskassen, verdwijnen eventuele bedrijfswinsten in particuliere zakken.
Uit Portugal hoor ik hetzelfde als destijds uit het Engeland van premier Thatcher: na privatisering gingen de tarieven van gas, licht en water omhoog, de productiekosten omlaag door af te zien van noodzakelijk onderhoud, en de aandeelhouders gingen met de winst strijken. Intussen zijn nutsbedrijven zelf ook handelswaar geworden waarmee aan de beurs wordt gespeculeerd.

Let wel: in Nederland hebben we nog niet te klagen, zeker niet over de kwaliteit van ons drinkwater, maar ook niet over prijsverhogingen als gevolg van privatisering. Laten we dat zo houden en niet piepen over een extra heffing op de prijs van drinkwater, zeker niet zo lang een liter uit onze kraan maar een fractie kost van wat we gewoonlijk bereid zijn aan een liter verpakt drinkwater uit te geven.

[oktober 2013]