AALMOES

De schrijfster Yvonne Kroonenberg heeft onder de titel Alle mannen willen maar één ding (1986) eens beweerd dat dat gelijk hebben is. Ik zal wel geen man zijn, of niet het soort dat haar voor ogen stond, maar het lijkt er ernstig op dat ik gelijk heb, terwijl ik het liever niet zou hebben.

In eerdere stukjes heb ik wel eens gesuggereerd dat het CDA eigenlijk niets liever zou willen dan een behaaglijk brede, armlastige onderlaag van de bevolking, zodat men lekker veel aalmoezen kan uitdelen en liefdadigheid bedrijven. Als ik dat opschreef dacht ik, nee: hoopte ik, dat het wel weer overdreven zou zijn omdat er in de loop der tijden toch wel iets veranderd was.

Maar verdomd: daar zijn ze weer. De ‘partij filosofeert over een lage basisuitkering met eventuele aanvulling’. CDA-kamerlid De Jong, als je op de foto mag afgaan, een kloon van zijn partijvoorzitter Van Velzen (of zou het de beminnelijk glimlach zijn, waardoor het maar zo lijkt?) wil een bijstandsaanvrager hooguit de helft van het minimumloon geven en hem erbij laten bedelen wat hij meer nodig meent te hebben. Het is wat het CDA betreft ‘nog geen vreselijk uitgewerkt idee’.

Hoezo? Wat moet er nog meer aan uitgewerkt worden? Voor mij is het zo duidelijk als wat. De Jong’s collega mevrouw Doelman-Pel, die waarschijnlijk ook alleen maar weet hoe je armoede schrijft, laat zich in haar gesundes Volksempfinden helemaal gaan. Wie van zijn uitkering een grote auto rijdt, moet wel frauderen. Dat er mensen zijn die liever hun eten laten staan dan hun auto, wordt gemakshalve buiten beschouwing gelaten.

Natuurlijk is men er zich al lang van bewust, en niet alleen bij het CDA, dat een groot deel van de mensen voor wie onze sociale voorzieningen bedacht zijn, sinds het bedenken zijn opgevolgd door anderen die naar de letter van de wet recht hebben op de uitkering, maar allerminst naar de geest. Fraudeurs zijn bij niemand geliefd, maar de meeste fraudeurs zijn familieleden of vrienden die we best wel begrijpen. En zelfs als we ze niet begrijpen, je geeft je eigen broer toch niet aan als oplichter?

Zijn al die overwegingen, die meestal niet meer zijn dan emotionele opwellingen, het waard de klok terug te zetten door het weer invoeren van de aalmoes? Ik vind van niet, maar ik vrees dat het CDA weer op de sympathie van de gegoede burgerij kan rekenen.

Was de PvdA-werkgroep Basisinkomen destijds niet met veel méér respect voor mensen bezig? Geef iederéén een basisuitkering, waarmee je fatsoenlijk te eten hebt, en kleren en een dak boven je hoofd. Wie meer wenst, kan erbij werken.

Dat was trouwens wél een uitgewerkt plan, maar zelfs de ijskast waar het in gegaan is, moet zoek geraakt zijn.

[september 1992]