SLUIPTAAL

Iemand vroeg mijn mening over een betoog dat hij gelezen had over de betekenis van ‘de samenleving bij elkaar houden’. Zoals ik het verstond, zou het woord samenleving alleen betrekking hebben op inboorlingen, want alleen die zouden met hun cultuur en historie daartoe behoren.

Wat nú weer, dacht ik. Is het woord opeens van betekenis veranderd!? Volgens mij betekende het altijd ‘de mensen die wonen in eenzelfde gebied’. De Houtense samen­leving, bijvoorbeeld. En nu zou het alleen mensen betreffen die hier van oorsprong wonen en hier de cultuur bepaald hebben?

Alleen die mensen bij elkaar houden, dat houdt in dat je de rest uitsluit. Het rook naar Blut und Boden.

Het is toch te mal om een woord dat nu juist aangeeft dat mensen, van wat voor cultuur en herkomst dan ook, die in een bepaald gebied een samenleving vormen, om uitgerekend dat woord te annexeren als reden om anderen uit te sluiten. Ik heb me al eens druk gemaakt over de kaping van het woord schandalig door het te gebruiken voor alles waar je het ook maar een beetje niet mee eens bent, maar dit is helemaal kras.

Woorden hebben behalve de betekenis die je in het woordenboek kunt opzoeken, ook een gevoelswaarde. Voor mij heeft samenleving de gevoelswaarde dat het altijd gaat over onze samenleving, waar je zelf middenin woont, of het je nu bevalt of niet. Wat ik maar zeggen wou: je moet er steeds meer alert op zijn dat de gevoelswaarde van een woord nogal kan gaan afwijken van de oorspronkelijke, algemeen geldende betekenis.

Een treffend voorbeeld vind ik het woord dat de heer Wilders bedacht om er een belasting op het dragen van hoofddoekjes mee aan te duiden. Hoewel het bedacht is om maximale minachting uit te drukken, vinden velen het niet ongepast om het woord in de dagelijks taal te gebruiken. Zo nam de heer Verhagen, van een partij toch die staat voor waarden en normen, het woord onlangs in de mond toen hij uitlegde dat het CDA niet onderhandelt over een coalitie met de PVV als die ver­ma­ledijde belasting, met nog een paar andere dingen die niet passen in een rechts­staat, niet van tafel gaan.

Niet gebruiken dat woord, zeker niet als leider van een politieke partij. Zo sluipt het erin dat mensen gaan denken dat het een normaal woord is. De leider van het CDA gebruikt het immers ook al…

[juli 2010]