PRIVD

Op de binnenplaats van de vroegere paardenstallen van het slot in Weimar, waar ik onlangs was, zijn twee grote, rechthoekige perken aangelegd. Een is binnen de ste­nen randen gevuld met voornamelijk houtachtige snippers, het andere met over­we­gend steengruis. Op de randen zijn de achtereen herhaalde woorden ‘zermahlene Geschichte’ (vermalen geschiedenis) in gebeiteld.

Het eerste perk symboliseert de resten van het houten Gestapokantoor dat daar begin jaren 30 gevestigd werd, het tweede die van het stenen cellencomplex. Samen vormen de perken een kunstwerk dat de beschouwer tot sombere bespiegelingen brengt. Vooral nadat hij de bijschriften bij de bijbehorende historische foto’s heeft gelezen. Zo verging het mij tenminste.

Een van de gruwelijkste terreurdaden die het naziregime ook het Duitse volk heeft aangedaan, is het alles ondermijnende wantrouwen van mensen jegens elkaar. Elke dictatoriale macht doet dat, elke terreurorganisatie probeert het, je hoort het nog dagelijks. Helaas ook merken wij de vergiftigende effecten. Je zult er maar niet blank genoeg uitzien. Of niet openlijk genoeg van je vaderlandsliefde laten blijken.

De schrijver Bertolt Brecht beschreef in een eenakter hoe ouders in paniek raken als hun zoontje, dat bij de Hitlerjugend is, na hun woordenwisseling over de nazi­pro­paganda in de krant, ongemerkt het huis verlaten heeft. Wat heeft hij gehoord dat hij kan doorvertellen, dat misschien als kritiek op Hitler en zijn trawanten kan worden uitgelegd? Die angst, dat je eigen kind een verklikker kan zijn. Wat een klimaat! Daarmee vergeleken zijn zelfmoordterroristen niet meer dan lastig onge­dierte. Ik heb verder leuke dingen gedaan met familie en vrienden, hoor, daar in Oost-Duitsland. Dat kan daar al lang weer.

Terug in Nederland drongen zich die gedachten van daar op de binnenplaats in Weimar weer op. Je leest dan dat een bekende misdaadverslaggever in het bezit gekomen is van diskettes van de AIVD met informatie over bekende Nederlanders. Mijn stoppen sloegen er niet van door, maar het was wel weer een raar verhaal.

Mensen vinden computers, diskettes, wat al niet, aan de stoep bij het grofvuil of in een la bij een garagebedrijf en lopen ermee naar de bekende misdaadverslaggever! Niet naar de vermoedelijke eigenaar of, gewoon, naar gevonden voorwerpen, nee, naar de bekende misdaadverslaggever. Waarom? Is dat het klimaat dat je schept met gekwezel over waarden en normen?

Ik kan het niet duiden.

Het latere bericht dat onze bekende misdaadverslaggever niet in de politiek gaat, vond ik geen geruststelling.

Maar, wat er ook van mag komen, gelukkig Nieuwjaar!

[januari 2006]