Vorige week barstte de bom binnen de gemeentelijke organisatie: de (interim) directie stapte per direct op vanwege de zorgwekkende slechte samenwerking tussen wethouders en ambtenaren. De dag er na trok de Ondernemingsraad (OR) van de gemeente Houten aan de noodrem met een brief over wantrouwen tussen wethouders en medewerkers, gebrek aan collegialiteit binnen het college, ambities die soms botsen met rechtmatigheid, onzuivere bejegening van ambtenaren en onveiligheid op de werkvloer.
Het is ronduit ontluisterend wat zich afspeelt in dit college. Het is onbestaanbaar dat de OR melding moet maken van onderling wantrouwen en dat er sprake is van bedreigingen. Dit is volstrekt onacceptabel, niet integer gedrag is een no go.
Deze gebeurtenissen hebben een schokgolf te weeg gebracht in het college en de raad. Het is treurig dat deze rode vlaggen daarvoor nodig waren. We hebben als de raad meteen een interpellatiedebat aangevraagd. In het interpellatiedebat gingen de wethouders diep door het stof over hun bijdrage aan de chaos, de burgemeester heeft namens het college excuses aangeboden. De hele raad -oppositie en coalitiepartijen- hebben unaniem besloten dat er een integriteitsonderzoek uitgevoerd moet worden waarbij de onderste steen boven moet komen en alle signalen die gegeven zijn onderzocht moeten worden. De raad is daarbij zelf opdrachtgever en op basis van de uitkomsten zullen passende maatregelen genomen worden om de veiligheid op de werkplek weer te herstellen die ruimte geven voor gezonde ambtelijk-bestuurlijke verhoudingen. Tot zover was er unanimiteit in de raad.
Als oppositiepartijen hoorden we hoe geschokt het collegewas (en dat geloven we). De wethouders zaten vol goede intenties om het allemaal beter te doen. De coalitiepartijen gaven vooral veel verklaringen waarom de schuld toch ook buiten dit college gezocht moet worden.
De heftigheid is zeker ook een schok voor de PvdA fractie, maar de slechte ambtelijk-bestuurlijke samenwerking was geen verrassing voor ons. Vorig jaar hebben de gezamenlijke oppositiepartijen een gele kaart uitgedeeld aan het college door een motie van treurnis op te stellen. We hadden sinds het begin van dit college last van het feit dat wethouders hardnekkig langs elkaar heen werken, elkaar niet vertrouwen en het over majeure onderwerpen (Goyerbrug, Houten Hub) onderling maar niet eens werden. Wanneer je als wethouder niet in staat bent of de bereidheid hebt om samen te werken dan ben je debet aan de chaos die dan in de ambtelijke organisatie ontstaat. Want als wij als raad er last van hebben, dan geldt dat natuurlijk nog in veel grotere mate voor de ambtenaren. En laten we vooral niet vergeten dat de inwoner van Houten voor deze chaos van de wethouders letterlijk helemaal niets koopt. Die trekt aan het kortste eind.
Maar het is wel de vraag waarom de coalitiepartijen dit niet hebben zien aankomen? Zij zitten als coalitie dichter op het college en de wethouders zijn door hen geselecteerd en gekozen. We hebben dat in alle toonaarden aan de fracties gevraagd, maar er kwam geen antwoord. Het excuus van de grootste coalitiepartij ITH voor hun afzijdigheid was dat zij de rol van wethouder en fractie strikt gescheiden houden ( ‘we werken duaal’). Maar dat mag toch geen excuus zijn om niet geïnformeerd te zijn en niets te doen als er aanhoudend signalen zijn? Dit vinden we niet alleen ongeloofwaardig, maar door niet in te grijpen, je eigen wethouders te laten aanmodderen, je te verschuilen achter dualisme, zijn deze coalitiepartijen medeverantwoordelijk dat de boel in de soep loopt. Want besturen is ook een moreel kompas hebben en daarop acteren.
De coalitiepartijen vonden goede intenties en een onderzoek genoeg, meer was niet nodig. Het is blijkbaar belangrijker voor de wethouders om op het pluche te blijven zitten. Die houding vinden we een klap in het gezicht van de ambtenaren die aan de bel hebben getrokken en de inwoners van Houten die moeten kunnen rekenen op politieke partijen die de inwoners en Houten centraal stelt en niet de eigen politieke ambities.
Daarom hebben we -net als andere oppositiepartijen- een motie van wantrouwen gesteund die door GroenLinks is ingediend waarin we uitspreken dat we er geen vertrouwen in hebben dat het college in déze samenstelling door kan gaan omdat het college te weinig zelfreinigend vermogen heeft laten zien. Natuurlijk heeft de motie geen meerderheid gekregen en we weten ook dat het de bestuurlijke verhoudingen in de raad op scherp zet. We hebben als PvdA de steun voor de motie dan ook niet lichtvaardig gegeven. Maar er staat te veel op het spel voor de inwoners van Houten en voor de ambtenaren die voor inwoners aan het werk zijn. Deze rode vlag moest door ons geplaatst worden om de boodschap over te brengen aan de wethouders van dit college.
Hoe nu verder?
We verwachten dat deze schokgolf, linksom of rechtsom voor echte verandering zorgt. Ondertussen gaat het werk door en er zit ook nog eens een bezuinigingsopgave aan te komen. We weten dat de verhoudingen over en weer gespannen zullen zijn, toch kan men op de constructieve bijdrage van de PvdA blijven rekenen. In eerste instantie moet de veiligheid op de werkplek hersteld worden en gewerkt worden aan herstel van vertrouwen. We willen dat het college haar ambities snel tegen het licht houdt, afstemt op wat de ambtelijke organisatie aan kan en daar vervolgens het eerlijke verhaal aan de inwoners van Houten over vertelt. Dat is in elk geval een stap op de goede weg.
