NET GOED

Een paar jaar geleden, toen ik me op deze bladzijde afvroeg wie de burger wel mocht wezen, stelde ik vast dat we het al niet meer over de arbeider hadden. Dank zij de affaire-Van der Valk weet ik nu de reden: hij bestaat niet meer. Het drong eindelijk tot me door toen ik een artikel las van Jan Tromp, vorige week zaterdag in De Volkskrant. Hij legde de vinger feilloos op de wonde plek: de toejuichingen vallen niet de fiscus, maar de gevankelijk weggevoerde leiders van de horeca-keten ten deel.
Zelfs als maar een fractie waar is van de beschuldigingen die tegen Van der Valk zijn ingebracht, dan zijn uitbuiting van personeel en diefstal van de gemeenschap stellig nog aan de orde. Trekjes toch van de erfvijand van de arbeider: de kapitalist, waar of niet? Maar heb ik iemand horen zeggen dat het nét goed was dat het stel nu eens ter verantwoording wordt geroepen? Nee, aanhankelijkheidsbetuigingen aan de Van der Valken alom. Dat zij, uit het gewone volk voortgekomen, gearresteerd zijn, heeft ‘de familiedynastie het aureool verschaft van een moderne Robin Hood. Nu de hoge heren de aanval hebben geopend, gaan de Van der Valken ons voor in het verzet. (…) Gerrit van der Valk heeft het graag over die ‘chanteurs en afpersers’ van de belastingdienst. ‘Milieu-christendom is het ergste dat er is’ meent hij.‘ Hoor ik protest? Geroep om gerechtigheid, aan Gerrit te voltrekken? Neen, het regent liefdesverklaringen, want ‘deze hardwerkende familie’ dreigt te worden aangepakt…

Jan Tromp concludeert dat de Van der Valken de voedingsbron zijn van de frustratie bij de gewone man over de ingewikkelde, ongrijpbare staat. ‘Ze hebben het gemaakt, ze haten intellectuelen, ze hebben bewezen dat ze zich kunnen meten met de hoge heren, en tegelijk zijn ze trouw gebleven aan de opvattingen en gebruiken van hun burgerlijke achterban‘.
Dat is de spijker op de kop.

In reactieprogramma’s op radio en televisie wordt dit soort domheid ook vaak gehoord. Er komen mensen aan het woord die menen dat de hoge heren maar raak doen. Zondags na het verschijnen van het aangehaalde artikel op de VPRO-radio bij Hans Dulfer ook zo een. De vraag was of we niet beter naar een tweepartijenstelsel zouden kunnen om zo het rechts-extremisme in de partijgelederen te smoren.
Een man uit Gouda wist zeker dat we Janmaat nodig hadden. Voorbeeld: in Gouda wordt de gewone man het parkeren onmogelijk gemaakt. Waarom kan er wel voor de burgemeester een gereserveerde parkeerplaats gemaakt worden? Dát soort misstanden, ja? Door op Janmaat te stemmen kon je de hoge heren tenminste eens een poepie laten ruiken…

Wim Kok maakte op een bijeenkomst in Utrecht gewag van de voortschrijdende tweedeling: de lijn die zich aftekent tussen werkenden en werklozen, tussen geschoolden en ongeschoolden. Ik weet er nóg een voor hem: die tussen de dommen en de rest.
Er is een wereld te winnen, maar wat doe je aan domheid?

[maart 1994]