WINST

Las ik een tijdje geleden dat Shell (jawel: de Koninklijke) de afgelopen periode met forse winst had afgesloten. En dat niet alleen, de winst was ook flink hoger dan die over de voorafgaande periode. Goed nieuws, denk je dan. Dan zal de koers van het aandeel ook wel fors gestegen zijn. Dat had ik dus niet goed begrepen: de koers was gedaald. Beursanalisten legden uit waarom: de manier waarop de winst werd behaald, deugde niet.

Ik verheugde me al op een smeuïge verklaring, want ik dacht meteen aan het brede scala van redenen waarom de winst “fout” zou kunnen zijn. Een voor de hand liggende zou kunnen zijn dat Shell zulke gigantische winsten kon behalen door te besparen op arbeidskosten via het ontslag van duizenden werknemers. Of dat de winstbijdrage uit landen als Nigeria stevig was gegroeid door verwerpelijke acties met steekpenningen. Zoiets. Je kunt je gemakkelijk dergelijke redenen voorstellen. Je zag het toch voorheen zelf in Dallas, Dynasty en noem maar op?

Terwijl ik dit alles bedacht, wist ik ook eigenlijk wel dat deze voorbeelden het niet zouden halen. Hoe vaak was het al niet voorgekomen dat de koers van een bedrijf tot juich-hoogte steeg na bekendmaking van reorganisaties en massaontslagen? En waarom gedijen de machtigste industrieën vaak zo goed in ontwikkelingslanden?

De wind waaide deze keer dan ook uit een heel andere hoek, let op: de winsten waren zo hoog opgelopen door de sterk gestegen olieprijzen! Daar brak me de klomp!

Wat is daar mis mee? Ik bedoel, je kunt avonden vullen met discussie over de zuiverheid van het maken van winst, maar even economisch gesproken: Shell is toch de olieboer van het eerste uur? Is het dan niet normaal, voor olieboeren zo goed als voor andere producenten, dat ze meer winst maken als de prijzen van hun handel omhoog gaan door toenemende vraag? Aangenomen dan dat de kosten niet even hard stijgen.

Of werkt hier de vrije markt opeens weer anders? Heb ik iets gemist; dat de wet van vraag en aanbod onlangs bij decreet is afgeschaft of zo?

Ik geloof eerder dat zo’n onverwachte reactie een bewijs temeer is van de grillen op de effectenbeurs. Invloedrijke beleggingsadviseurs roepen wat en de beleggers reageren erop als de hond van Pavlov op de bel.

Ik hoop dat het niet nóg erger is: dat dit een voorbode is van de ultieme macht van de aandeelhouder, die het liefst op zeker speelt. Die niets moet hebben van onvoor­spel­bare omstandigheden als vraag en aanbod en liever gegarandeerde bedrijfswinsten ziet. Zoals winsten die het gevolg zijn van uitstoot van arbeid. En de Koninklijke straft door haar aandelen af te stoten…