Maatwerk voor iedereen!

Op 20 september is het Burgerinitiatief Vertrouwensexperiment besproken in de raad. We horen u denken: “Vertrouwensexperiment.., het ging toch over een experiment met basisinkomen?” Zie hier de eerste van de vele verwarringen die vooraf en ook zeker tijdens de raadsvergadering de revue passeerden. Daags na de raadsvergadering, op 21 september is de PvdA uitgenodigd bij HoutenFM en ook daar was de verwarring, bij doorgaans goed geïnformeerde radiojournalisten, groot. Ook over het feit dat we als PvdA niet hebben ingestemd met het burgerinitiatief.

Hoe zit het dan!?

We moeten even naar het begin van het burgerinitiatief, we hebben het dan over februari van dit jaar. Er ontstond een burgerinitiatief over het experimenteren met basisinkomen in Houten. Basisinkomen is een vast maandinkomen voor iedereen, dat vrij mag worden aangevuld met inkomen uit andere bronnen zoals werk. Maar dat hoeft niet en er hoeft ook geen tegenprestatie tegenover te staan. Vergelijk het met AOW of kinderbijslag, dat ontvang je ook zonder tegenprestatie.  Als PvdA staan we open voor het idee van het basisinkomen, maar we zijn tegelijk zeer kritisch over de uitwerking ervan.

Een basisinkomen is niet per se heel solidair: het kan het effect hebben dat werkenden een bonus krijgen op hun inkomen en kwetsbare groepen er op achteruit gaan. Het hele systeem moet bij de invoering van een basisinkomen ook op de schop: belastingen, arbeidsrecht en sociale zekerheid. Er zitten veel haken en ogen aan zo’n plan, waardoor het niet alleen in Nederland, maar ook in andere landen nog (lang) niet als een reële optie wordt gezien. Maar dat neemt niet weg dat je door de veranderende samenleving er wel over na moet denken. Dat hebben we als PvdA Houten de afgelopen periode gedaan en dat blijven we ook doen.

Die complexiteit van het basisinkomen werd natuurlijk ook gezien door de burgerinitiatiefnemers. Dat is de reden dat zij hun aandacht hebben verlegd naar het inrichten van een wetenschappelijk experiment voor bijstandsgerechtigden. Het is op zich goed dat we nadenken over de sociale zekerheid. Het komt voort uit het  gevoel dat we het nog steeds heel ingewikkeld hebben geregeld in Nederland. In april van dit jaar lanceerden de initiatiefnemers een plan om, in het kader van het wetenschappelijke experiment, een deel van de bijstandsgerechtigden uit Houten de mogelijkheid te bieden een uitkering te ontvangen en de mogelijkheid tot bijverdienen. Je zou kunnen zeggen dat ze een paar elementen uit de basisinkomen gedachte hebben overgenomen. In elk geval zou een deel van de bijstandsgerechtigden in Houten veel meer regie en vrijheden krijgen dan een ander deel.

Als PvdA Houten hebben we actief mee- en tegen gedacht met de initiatiefnemers of dit wettelijk, moreel en praktisch haalbaar was. Al snel bleek dat er in elk geval nog geen wettelijke grondslag is om zo’n experiment te mogen uitvoeren. Daarnaast kregen we in de fractie en bij onze achterban ook veel discussie of je een dergelijk sociaal experiment wel zou moeten wíllen uitvoeren. Mag je mensen die toevallig niet in de ‘juiste’ selectie van het onderzoek zitten, mogelijkheden en kansen ontzeggen als die zich voordoen? Met welk recht? Je vraagt dan van mensen een groot offer in het kader van wetenschappelijk onderzoek!

Een paar weken geleden hebben de initiatiefnemers zich gerealiseerd dat de wettelijk basis voor een wetenschappelijk onderzoek nog wel even op zich laat wachten. Daarom hebben ze een afgezwakt voorstel gedaan. Niet meer een wetenschappelijk experiment, maar ‘gaandeweg uitproberen’. Maar nog steeds wel met de indeling in groepen, waarbij de één wel en de ander geen vrijheden krijgt. Dat gaat ons te ver.

Net als de initiatiefnemers willen we dat er, veel meer dan nu, gebruik gemaakt wordt van de mogelijkheden om binnen de wet- en regelgeving mogelijkheden te zoeken zodat mensen hun talenten kunnen benutten en deel kunnen nemen aan het maatschappelijk verkeer.  Daar zijn we het als PvdA met de initiatiefnemers gloeiend over eens. We moeten als Houten veel meer lef hebben om gedurfde maatwerkoplossingen te vinden voor mensen die in de bijstand zitten en voor wie de regelgeving schuurt. Waar we met de initiatiefnemers van mening verschillen is dat dit maatwerk voor íedereen toegankelijk moet zijn, voor ieder die zich meldt en niet omdat ze toevallig net wel of niet zijn geselecteerd. We denken ook, anders dan de initiatiefnemers, dat je élke keer als je een maatwerkoplossing bedenkt, je daarvan kan leren. Het is niet nodig om (tijdelijk) anderen in de bijstand die maatwerkmogelijkheden te ontzeggen.

Dat is de oproep die we, samen met VVD,CDA, D66 en HA aan het college hebben gedaan en die ook door het college is overgenomen. Het is pure winst en van een niet te onderschatten waarde dat de indieners het burgerinitiatief hebben ontwikkeld. Het onderwerp om anders met de mogelijkheden voor participatie om te gaan staat op de agenda en gaat er niet meer af als het aan de PvdA ligt.

Dit hele denkproces en de gelaagdheid van de vele discussies die er onder liggen, is voor de gemiddelde toeschouwer tijdens de raadsvergadering niet te volgen geweest, zo hebben we als feedback gekregen. Dat is jammer en een les voor de volgende keer.

We hebben er als PvdA alle vertrouwen in dat we ook samen met de initiatiefnemers en andere inwoners van Houten in dialoog zullen blijven over dit onderwerp. We blijven elkaar scherp houden hoe we in onze veranderende samenleving er voor zorgen dat iedereen meedoet en meetelt.

Anneke Dubbink

André van Loon

[23 september 2016]