INDEX

Zou Orwell in zijn roman 1984 onwelvoeglijke taal gebruikt hebben? En als dat zo is, zou de bedenker van een woordenboek zonder vloeken en lelijke woorden de roman dan gelezen hebben? En hoe werkt dat dan?

Stop je met lezen als je in je ooghoek een godslastering, een vloek (een echte of een bastaard-) of een lelijk woord ziet opdoemen? Of lees je dan toch maar knarsetan­dend alle ongewenste woorden, totdat je er echt niet meer tegen kunt?

Ik kwam op die gedachte omdat de machthebbers in 1984 een immense organisatie aan het werk hebben die alle, echt álle, documenten laat doorwerken om vast te stellen of er teksten in voorkomen die de machthebbers onwelgevallig zijn. Zijn die gevonden, dan worden die documenten gecorrigeerd, evenals alle afschriften ervan en alle documenten die referenties naar de gewraakte passages bevatten en ook daar­van weer alle afschriften.

De bedenker van dat aangepaste woordenboek moet welhaast door zoiets op een idee gebracht zijn. Hoe haal je het anders in je brakke hersens?

Op een mooie zomerdag in mijn eerste peuterjaar, wil de overlevering, zou zijn vastgesteld dat ik, buiten in de box, al heb leren vloeken. (Mijn moeder was natuur­lijk van de nette vocabulaire.) Een buurvrouw met wat oudere kinderen hield deze in het gareel met krachtig taalgebruik, waarin het g-woord geen uitzondering was.

Juist dat woord moet een zich ontwikkelend taalgebiedje in mijn prille hersens heb­ben aangesproken. Ik zou vanuit de box luide “ottedomme” teruggeroepen hebben. Het lijkt me buitengewoon waarschijnlijk, want nog steeds verschaft het g-woord mij soms in lastige situaties een ongeëvenaarde opluchting.

Ik wil maar zeggen dat het blijkbaar nogal lastig is, je kinderen alleen wenselijke dingen te laten leren. Anders gezegd: hoe wil je in Gods Heere Jezus’ naam voorko­men dat je kinderen ooit met onwenselijke zaken in aanraking komen? Eenzaam opsluiten tot ze meerderjarig zijn? En dan nog.

Zo’n aangepast woordenboek is dus ook nog ‘s een zinloze maatregel. Ik heb nog geleerd van het bestaan van de Index, een van de vindingen van het verdorven Vaticaan, waarvoor we ons zo nodig tot het protestantisme moesten bekeren…

Natuurlijk zullen de media de kwestie wel weer tot een affaire hebben opgeblazen, als het al geen canard was, maar het komt de reputatie van de uitgever van door­gaans objectieve woordenboeken niet echt ten goede. Of zouden de media, wat wel eens geopperd wordt, hetzelfde doen als de machthebbers in 1984?

[februari 2007]